93 Harbi’nden (1878) sonra İngilizler’e kiralanan Kıbrıs, Birinci Dünya Savaşı’nın başında aynı devlet tarafından işgal edilmiştir. Lozan Anlaşması’nın 16, 20 ve 21’inci maddeleri gereği de Türkiye, bu işgali tanımak zorunda kalmıştır.
Adanın Yunanistan’a ilhakını öngören Enosis Politikası, 1931 yılında adadaki Yunanlıların ayaklanmasıyla gün yüzüne çıkmış ve bunu İngilizler’in yasaklayıcı ve sert politikaları izlemiştir. Bu defa Yunanlılar, adadan önce İngilizlerin, sonra da Türklerin atılması yönünde bir politika izlemiştir.
Yunan faaliyetlerine karşı Türkler de Milli Cephe Partisi, Kıbrıs Adası Türk Azınlığı Kurumu, Kıbrıs Milli Türk Halk Partisi ve Kıbrıs Milli Türk Birliği gibi örgütler kurmuşsa da, bu örgütler fazla bir başarı gösteremeden, dağıtılmış ya da dağılmıştır.
Oniki Ada’nın oldu bittiyle Yunanistan’a devrinin üzerine Türkiye, Kıbrıs’ın da aynı akibete kurban gitmemesi için 1948’den sonra aktif bir politika izlemeye başlamıştır.
1954’te Yunanistan’ın ada için yaptığı self-determinasyon başvurusu, Türkiye’yi doğrudan taraf konumuna getirmiştir. Bunun üzerine 1955’te, İngiltere Dışişleri Bakanı MacMillan’ın direktifiyle Londra Konferansı toplanmıştır. Konferans devam ederken 6-7 Eylül Olayları da yaşanmıştır. Konferansta Türkiye, Yunanistan’ın Enosis Politikası’na karşı adada statükonun korunmasını, aksi halde adanın taksimini istemiştir.
1955’te İngilizlere karşı faaliyete geçen EOKA, 1957 yılından sonra da Türkleri hedef seçmiştir. EOKA’ya karşı Lefkoşe’de 27 Temmuz 1957 tarihinde Rauf Denktaş, Burhan Nalbantoğlu ve Kemal Tanrısevdi tarafından Türk Mukavemet Teşkilatı kurulmuştur.
1957’de İngiltere, BM’ye başvurarak şiddet ve terörizm uygulamasından dolayı Yunanistan’ı şikayet etmiştir. Soruna bir çözüm bulmak amacıyla ABD’nin arabulucuğuyla görüşmeler başlamıştır. Bunun sonucunda Türkiye taksimden, Yunanistan da Enosis’ten vazgeçtiğini açıklamış ve böylece Kıbrıs Cumhuriyeti’nin temelleri atılmıştır.
1958’deki Zürih, 1959’daki Londra anlaşmaları sonucu Kıbrıs’ta geçici hükümet kurulmuştur. Devlet başkanı ve 7 bakan Yunan; devlet başkanı yardımcısı ve 3 bakan Türk olacak şekilde anlaşma sağlanmıştır. 16 Ağustos 1960 tarihli Lefkoşe Anlaşması ile Kıbrıs Cumhuriyeti ilân edilmiştir. Anlaşma kuruluş, ittifak ve garantiden oluşmaktadır.
